Những điều cần biết về tia cực tím (UV)

Cập nhật: 13/03/2018 02:02 - Lượt xem: 1507

Tia cực tím (tia UV) là một dạng tia điện từ, có tác dụng giúp da tổng hợp vitamin D, kích thích hoạt động chính của cơ thể. Ngoài ra tia UV còn có khả năng diệt khuẩn, tiệt trùng, chữa bệnh vẩy nến.

Tuy nhiên, việc tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe, và thậm chí là nguy hiểm đến sự sống. Dưới đây là một vài điều về tia UV do trang LiveSciencetổng hợp:

Một số khái niệm & phân loại tia cực tím
Bức xạ điện từxuất phát từ mặt trời và truyền qua sóng hoặc các hạt ở các bước sóng và tần số khác nhau. Dải các bước sóng này được gọi là phổ điện từ (EM). Phổ điện từ được chia thành bảy vùng theo thứ tự bước sóng giảm dần, năng lượng và tần số tăng dần. Một số bước sóng phổ biến là sóng vô tuyến, sóng viba, tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia cực tím, tia X và tia Gamma.
Tia cực tím (tia UV) là sóng điện từ nằm trong phổ điện từ giữa ánh sáng nhìn thấy và tia X. Tia cực tím có bước sóng nằm trong dải từ (10 nm÷380 nm) tương ứng với dãy tần số 8E14 Hz÷3E16 Hz. Theo Hướng dẫn bức xạ tia cực tímcủa Hải quân Hoa Kỳ, dựa vào tác dụng sinh lý, tia cực tím được chia thành ba loại như sau:

- Tia UVA (400 nm÷315 nm; 3.1÷3.94eV) hay còn gọi là tia UV gần 
- Tia UVB (280 nm÷315 nm; 3.94÷4.43eV) hay gọi là tia UV trung bình
- Tia UVC (180 nm÷280nm; 4.43÷12.4eV) hay gọi là tia UV xa.

Bản hướng dẫn này cũng cho biết, "các bức xạ có bước sóng từ 10nm đến 180nm đôi khi được coi là UV chân không hoặc tia UV đặc biệt". Những bước sóng này bị chặn lại bởi bầu khí quyển, và chúng chỉ hoạt động & lan truyền trong chân không.

Ứng dụng của tia UV trong quá trình Ion hóa

Năng lượng của tia UV có khả năng phá vỡ các liên kết hóa học. Các photon UV, do có nhiều năng lượng hơn, nên có thể gây ra hiện tượng Ion hóa – quá trình tách electron ra khỏi các nguyên tử và tạo ra một khoảng trống. Khoảng trống này gây ảnh hưởng đến các thành phần sinh học của nguyên tử và khiến chúng tạo nên hoặc phá vỡ các liên kết hóa học mà thông thường chúng không thực hiện được. Điều này có thể sẽ hữu ích cho quá trình sinh học, hoặc cũng có thể gây hại đến các mô sống. Những tác động này có thể hữu ích, ví dụ như trong việc khử trùng, nhưng chúng cũng có thể gây hại, đặc biệt đối với da và mắt của con người – những vùng bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi tia UVB và UVC.

Tác động của tia UVA, UVB và UVC

Theo Chương trình Độc học Quốc gia (National Toxicology Program (NTP)NTP), hầu hết các tia UV con người tiếp xúc đều bắt nguồn từ mặt trời. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 10% ánh sáng mặt trời là tia UV, và chỉ 1/3 trong số này là có khả năng thâm nhập vào bầu khí quyển của trải đất. Trong số những tia UV có thể đến được Trái đất, thì có 95% là tia UVA và 5% là tia UVB. Chưa có nghiên cứu hay đo lường nào cho thấy sự xuất hiện của tia UVC trong khí quyển của trái đất, vì tầng ozon, phân tử oxy và hơi nước ở tầng khí quyển trên đã hấp thụ toàn bộ các tia UV với bước sóng ngắn nhất này. Tuy nhiên, theo Báo cáo lần thứ 13 về chất gây ung thưcủa NTP: "Các tia bức xạ cực tím phổ rộng – bao gồm tia UVA và UVB – là những chất gây hại mạnh nhất và gây tổn hại nhiều nhất cho sinh vật trên Trái Đất".

Cháy nắng – một minh chứng rõ ràng cho tác động của tia UV lên con người

Cháy nắng là một phản ứng tự nhiên của việc tiếp xúc với tia UVB độc hại. Về cơ bản, cháy nắng là phản ứng tự vệ tự nhiên của cơ thể. Da bao gồm tế bào sắc tố là melanin, được tạo da từ các tế bào da có tên là melanocytes. Melanin hấp thụ tia cực tím và biến nó thành nhiệt. Khi cơ thể cảm nhận được nhiệt nóng từ ánh sáng mặt trời, nó truyển melanin đến các tế bào xung quanh và cố gắng bảo vệ chúng khỏi những tổn thương có thể gây ra. Điều này khiến cho da trở nên tối màu hơn.



"Melanin là một chất chống nắng tự nhiên", Gary Chuang, trợ lý giáo sư da liễu thuộc Trường Y khoa Đại học Tufts cho biết trong cuộc phỏng vấn năm 2013. Tuy nhiên, nếu cơ thể phải tiếp tục tiếp xúc với tia UV, hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể sẽ có thể bị áp đảo. Khi đó sẽ xảy ra phản ứng với chất độc hại, dẫn đến hiện tượng cháy nắng. Tia UV có thể gây hại cho các tế bào DNA của cơ thể. Cơ thể nhận biết được điều này và "điều" máu đến khu vực đó để giúp cho quá trình phục hồi. Thông thường, chỉ cần bạn phơi nắng nửa ngày, bạn sẽ cảm thấy da bạn tấy đỏ và có cảm giác rát – nhiều hay ít còn phụ thuộc vào độ nhạy cảm của da từng người.

Đôi khi, các tế bào DNA bị đột biến bởi các tia UV, trở thành các tế bào có vấn đề - những tế nào này không chết và thậm chí còn sinh sôi, nảy nở giống các tế nào ung thư. Chuang cho biết "tia UV có thể gây hại đến các tế bào DNA cũng như quá trình DNA khiến cho các tế bào có được khả năng không – thể - chết".

Kết quả nhận được chính là bệnh ung thư da phát triển – dạng thức thường gặp nhất của bệnh ung thư tại Mỹ nói riêng và trên toàn thế giới nói chung. Những người bị cháy nắng thường xuyên là những người có nguy cơ mắc bệnh ung thư da cao nhất. Theo Skin Cancer Foundation, dạng thức ung thư da nguy hiểm nhất là ung thư ác tính. Dạng thức này có nguy cơ xảy ra cao gấp đôi đối với nững người đã từng cháy nắng 5 lần hoặc hơn so với người bình thường.

Ý kiến bạn đọcGửi bình luận

Gửi bình luận

reset captcha

Gửi bình luậnNhập lại